top of page

Τέχνη, ελευθερία και λογοκρισία

Μάθημα Ελεύθερης Επιλογής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου


ΔΙΔΑΣΚΩΝ :

Δημήτρης Χριστόπουλος – καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας


 


Η λογοκρισία είναι φαινόμενο σύμφυτο σε σχέσεις εξουσίας: κοινώς, η ανισότητα είναι αυτή που δημιουργεί τις προϋποθέσεις του περιορισμού ή του ελέγχου του λόγου μεταξύ των ανθρώπων. Η άνιση κατανομή ισχύος σε συνδυασμό με την κυριαρχία συγκεκριμένων – εθνικών, θρησκευτικών, πολιτικών ιδεολογιών ή δοξασιών αποτελεί το πιο εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη λογοκριτικών πρακτικών στην τέχνη και το λόγο. Το ιερό, έναντι άλλων, αποτελεί κατεξοχήν έμπνευση καλλιτεχνικής δημιουργίας και αιτία αριστουργημάτων στο χώρο όλων των τεχνών. Από την άλλη, στο όνομα θρησκευτικών πεποιθήσεων, η ελευθερία της τέχνης έχει βάναυσα παραβιαστεί, τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα. Τα δύο αυτά μεγέθη – θρησκευτική ελευθερία και ελευθερία της τέχνης – καλείται να σταθμίσει κάθε κοινωνία. Η σύγκρουση τους είναι κατεξοχήν πολιτική υπόθεση και δεν αποτελεί θεολογικό ή αισθητικό ζήτημα. Μπορούν οι ευαισθησίες των θρησκευτικών – αλλά και των κάθε λογής - κοινοτήτων να περιορίσουν την ελευθερία του ανθρώπου να ορίζει ο ίδιος τι είναι τέχνη; Σε τι βαθμό η ελεύθερη τέχνη μπορεί να προκαλεί τις αντιλήψεις περί του θείου μιας θρησκευτικής κοινότητας; Υπάρχουν όρια και εάν ναι πώς τίθενται; Σε τελευταία ανάλυση, τι σταθμίσεις καλείται κάνει η δημοκρατία; Ποιες είναι οι σταθμίσεις των αυταρχικών καθεστώτων. Ειδικά για το φετινό μάθημα ειδική αναφορά θα γίνει στο καθεστώς της επταετίας στην Ελλάδα.

 

Πώς εκδηλώνεται η λογοκρισία στο όνομα του θρησκευτικά ιερού, του εθνικά θέσφατου ή ακόμη και του πολιτικά ορθού; Πώς έχει διαμορφωθεί ιστορικά το πρόσωπο της λογοκρισίας στην τέχνη; Νησίδες της παραδοσιακής μορφής καταστολής της ελευθερίας της τέχνης ή του τύπου από δημόσιες αρχές, επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία, είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα πολλαπλών και ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. 

 

Tο μάθημα επιχειρεί να δώσει μια διεπιστημονική, αναλυτική και βιωματική, απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα και θεματικές. Είναι ελεύθερης επιλογής και σεμιναριακού χαρακτήρα στο οποίο είναι προσκεκλημένοι διδάσκονται με εμπειρία στο ζήτημα της λογοκρισίας, νομικοί, εικαστικοί καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι κλπ ενώ θα υπάρξουν και προβολές ντοκιμαντέρ, εικαστικών ή άλλων έργων που κατά καιρούς έχουν λογοκριθεί στο όνομα θρησκευτικών ή άλλων δοξασιών. Το μάθημα αξιολογείται με γραπτές εξετάσεις ή απαλλακτικές συλλογικές εργασίες των φοιτητών.

 

 

Περισσότερα εδώ

 

 

<<back

bottom of page